Τα οικοσυστήματα του Εύξεινου Πόντου έχουν παγκόσμια οικολογική και σχετική με τη βιοποικιλότητα σημασία.

Η ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ και οι ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΛΗΓΕΣ ΤΗΣ

Τα οικοσυστήματα του Εύξεινου Πόντου έχουν παγκόσμια οικολογική και σχετική με τη βιοποικιλότητα σημασία.

 

Στην Κωνσταντινούπολη μπορείτε να πάτε με αεροπλάνο, με κρουαζιερόπλοια, ενώ τρένο ξεκινά από τη Θεσσαλονίκη. Το πιο ενδιαφέρον μέρος της Πόλης είναι το ιστορικό κέντρο, η χερσόνησος που βρέχεται από τον Κεράτιο Κόλπο στα βόρεια και τη Θάλασσα του Μαρμαρά στα ανατολικά και τα νότια. Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα μνημεία της πολιτιστικής κληρονομίας της Πόλης, ανάμεσά τους το ανάκτορο του Topkapı, το Sultanahmet Camii και φυσικά η Αγία Σοφία. Το must για τον τουρίστα είναι η βόλτα κατά μήκος της İstiklâl Caddesi, του πεζοδρόμου με τα τρία εκατομμύρια ανθρώπων που πηγαινοέρχονται από την πλατεία Taksim μέχρι την πλατεία του Tünel. Η İstıklâl, γνωστή και σαν "Μεγάλη Οδός του Πέρα" είναι ο εμπορικότερος ίσως δρόμος της Πόλης, με εντυπωσιακά ευρωπαϊκά κτίρια. Η İstiklâl δεν κοιμάται ποτέ, όπως και η γειτονιά του Asmalı Mesçit.

Όμως αυτό που οπωσδήποτε πρέπει να κάνετε είναι να διασχίσετε το Βόσπορο και να θαυμάσετε τοπία της Πόλης… Περπατήσετε στη γέφυρα πάνω από τον Κεράτιο, ανεβείτε στα Θεοδοσιανά τείχη, στις επάλξεις και προμαχώνες του Βυζαντίου, χωθείτε στα στενά σοκάκια του Φαναριού στο παλιό Βυζάντιο, ανεβείτε στο Γεντί Κουλέ, μπείτε μέσα στα πλούσια μουσεία της Πόλης, δείτε από κοντά την κλειστή Πύλη που απαγχονίστηκε ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε και επισκεφθείτε τη Μεγάλη του Γένους Σχολή… Ακόμη απολαύσετε τις ξύλινες βίλες (γιαλιά), τα μεγαλοπρεπή παλάτια και οθωμανικά κάστρα σε μια κρουαζιέρα στο Βόσπορο, χαθείτε στα 4.000 μαγαζιά της Σκεπαστής Αγοράς, ζήστε την εμπειρία ενός χαμάμ στο Πέραν, δείτε την πιο συγκλονιστική θέα της πόλης από τον πύργο του Γαλατά, δοκιμάστε τα υπέροχα σιροπιαστά γλυκά όπως το Kadin gobegi με γεύση λεμόνι… 

  Αν πάτε στην Κωνσταντινούπολη αυτό που οφείλετε να κάνετε είναι μια εκδρομή εκτός πόλης στα Πριγκιπόνησα (Κizil Adalar), μόλις 20 χλμ. στη θάλασσα του Μαρμαρά, στη νότια είσοδο του Βοσπόρου. Το εισιτήριο στοιχίζει 15 ευρώ και η απόσταση είναι 55 έως 80 λεπτά. Τα Πριγκηπόνησα είναι εννέα, τέσσερα κατοικημένα και πέντε ακατοίκητα. Στα νησιά δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα εκτός από αστυνομικά, πυροσβεστικά οχήματα και απορριμματοφόρα. 

Οι τουρίστες εξυπηρετούνται με ποδήλατα και κυρίως άμαξες. Το πρώτο νησί είναι το Kinali ada ή «Πρώτη»  για τους Βυζαντινούς. Το σημερινό όνομα σημαίνει το χρώμα της χένας και δόθηκε από το χρώμα του εδάφους που είναι πλούσιο σε οξείδια του σιδήρου. Άλλα νησιά είναι η Αντιγόνη (Burgaz ada), το μικρότερο (1,5 τετρ. χλμ.) από τα Πριγκιπόνησα, αλλά συγκεντρώνει τους περισσότερους επισκέπτες. Η Χάλκη  (Heybeli ada), πνευματικό κέντρο ανάλογο με το Φανάρι, γνωστό με την ονομασία «Πλωτό πανεπιστήμιο» με τη Θεολογική Σχολή (Elen Ticaret Okulu). Η Πρίγκηπος (Buyukada -Μεγάλο Νησί)  είναι το μεγαλύτερο και το πιο πυκνοκατοικημένο από τα Πριγκηπονήσια με ασφαλτοστρωμένους δρόμους και ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα. Πέντε άλλα βραχόνησα και ερημονήσια συμπληρώνουν το ειδυλλιακό σύμπλεγμα των Πριγκιποννήσων:  η  «μεσόνησος» Πίτα (Kasik ada), η Αντιρόβυθος (Sedef ada), η Πλάτη  (Yassi ada), η Οξειά (Sivri ada), το Λαγονήσι (Tavsam ada). Πιο νότια, ανοιχτά του πελάγους, απέναντι στον Κυανού Κόλπο στη θάλασσα του Μαρμαρά, είναι και το νησάκι Καλόλιμνος (Ιμραλί) όπου ο άλλοτε αρχηγός των Κούρδων Αμπτουλάχ Οτσαλάν εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης από το 1999.

 

 Οι περιβαλλοντικές πληγές τη Πόλης

 Η Κωνσταντινούπολη υποφέρει από τον υπερπληθυσμό λόγω της εσωτερικής μετανάστευσης, θα αντιμετωπίσει έντονα την έλλειψη νερού, υπάρχει μόλυνση του Βόσπορου από τα τάνκερς, αντιμετωπίζει αισθητική υποβάθμιση, την άναρχη δόμηση, την επιβάρυνση του φυσικού της περιβάλλοντος, τη μολυσμένη ατμόσφαιρα και το έντονο κυκλοφοριακό. Ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, η Κωνσταντινούπολη δεν μοιάζει με καμιά άλλη πόλη στον κόσμο! Δυστυχώς πάσχει από έλλειψη πράσινου, έχει απίστευτο κυκλοφορικό πρόβλημα, που δεν προσφέρει διευκολύνσεις στα άτομα με ειδικές ανάγκες, ενώ το μεγαλύτερο θέμα της είναι ότι δεν είναι ασφαλής πόλη λόγω τρομοκρατικών επιθέσεων. Παρόλα αυτά είναι ένας τόπος που αιχμαλωτίζει με την απροσδιόριστη μαγεία της. Όσοι έχουν πάει τελευταία ταξίδι, λένε πως υπάρχει βελτίωση στο θέμα των μέσων μαζικής μεταφοράς. Το τραμ, που ξεκινάει νότια από το Zeytinburnu φτάνει μέχρι το αγκυροβόλιο του Kabataş, στις ακτές του Βοσπόρου και από εκεί ξεκινάει το τελεφερίκ που φτάνει στην πλατεία του Taksim σε 65 δευτερόλεπτα. Η ίδια διαδρομή από το Kabataş μέχρι το Taksim, με τα πόδια διαρκεί 40 λεπτά και είναι αρκετά κουραστική. 

 Εδώ και 20 χρόνια οι καταστροφές, που συμβαίνουν στο Ναό της Αγια-Σοφιάς, Σύμβολο του Χριστιανισμού και του Βυζαντινού Πολιτισμού, έχουν επισημανθεί από την UNESCO, χωρίς από τότε να έχει γίνει κάτι ουσιαστικό. Ο διεθνής οργανισμός της ΟΥΝΕΣΚΟ προειδοποιεί ότι η Κωνσταντινούπολη θα πάψει να είναι μέλος της Επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά, καθώς η Τουρκία είναι υπόλογη στη διεθνή κοινότητα για αδυναμία και έλλειψη ουσιαστικής βούλησης να προστατεύσει την Αγία Σοφία και άλλα σημαντικά μνημεία. Την Κωνσταντινούπολη επισκέφθηκε πριν 4 χρόνια τετραμελής αντιπροσωπία, του Παγκόσμιου Πολιτιστικού Οργανισμού και επί τέσσερις ημέρες επιθεώρησε την πρόοδο των έργων στα προστατευόμενα μνημεία, που θα έπρεπε να βρίσκονται στο στάδιο της ολοκλήρωσης.

 Άλλα σημαντικά μνημεία που κινδυνεύουν

▪ Τα αρχιτεκτονικά και καλλιτεχνικά αριστουργήματα της Αγίας Σοφίας και της Αγίας Ειρήνης.

▪ Η Μονή του Παντοκράτορος.

▪ Κοντά στα τείχη η Μονή της Χώρας, με τα περίφημα ψηφιδωτά της και τις τοιχογραφίες της.

▪ Τα ερείπια από τον Ιππόδρομο του Κωνσταντίνου.

▪ Το Υδραγωγείο της Βυζαντινής Πόλης.

▪ Όλη η ιστορική περιοχή της Κωνσταντινούπολης.

▪ Οι εκκλησιές και τα μοναστήρια στο Γκέρεμε και γενικότερα στην Καππαδοκία.

▪ Η αρχαιολογική περιοχή της Τροίας.

▪ Πρόσφατα προτάθηκαν η Έφεσος και η Ταρσός.

▪ Τα τείχη τα οποία κατασκευάστηκαν σε διάφορες περιόδους και χωρίζονται στα Θεοδοσιανά Τείχη, τα Τείχη των Βλαχερνών και το Τείχος του Κομνηνού, τα Παραθαλάσσια Τείχη, το Τείχος του Κεράτιου κόλπου και της Προποντίδας, καθώς και αυτά γύρω από την Κωνσταντινούπολη, όπως του Γαλατά.

  Υποβάθμιση του νερών του Εύξεινου Πόντου

Σε περιβαλλοντικό και υγειονομικό επίπεδο, η περιοχή του Δούναβη-Εύξεινου Πόντου υποφέρει από έντονα προβλήματα. Ο Δούναβης υπόκειται σε αυξανόμενη πίεση που επηρεάζει την παροχή πόσιμου ύδατος, την άρδευση, τη βιομηχανία, την αλιεία, τον τουρισμό, την ηλεκτροπαραγωγή και τη ναυσιπλοϊα. Ο ευτροφισμός είναι το κύριο περιβαλλοντικό πρόβλημα στον Εύξεινο Πόντο. οφείλεται στα υπερβολικά φορτία θρεπτικών ουσιών διαμέσου των ποταμών και άμεσα από τις παράκτιες χώρες. Από τη δεκαετία του 60, ο ευτροφισμός επέφερε ριζικές αλλαγές του οικοσυστήματος και είχε σημαντικό διασυνοριακό αντίκτυπο στη βιοποικιλότητα και στη χρήση της θάλασσας από τον άνθρωπο. Την τελευταία δεκαετία, ορισμένες εθνικές και διεθνείς περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες προσπάθησαν να αποκαταστήσουν την περιβαλλοντική υποβάθμιση του Δούναβη και του Εύξεινου Πόντου. Διάφορα μέσα περιβαλλοντικής προστασίας εφαρμόστηκαν στην περιοχή, συγκεκριμένα η Σύμβαση για την προστασία του Εύξεινου Πόντου κατά της ρύπανσης (Σύμβαση για τον Εύξεινο Πόντο).

Ο Εύξεινος Πόντος είναι μία από τις σημαντικότερες περιφερειακές θάλασσες στον κόσμο. Είναι σχεδόν αποκομμένος από τους υπόλοιπους ωκεανούς του πλανήτη αλλά το βάθος του φθάνει τα 2212 μέτρα. Ο ευτροφισμός του Εύξεινου Πόντου, που οφείλεται στα υπερβολικά φορτία θρεπτικών ουσιών διαμέσου των ποταμών και άμεσα από τις παράκτιες χώρες επέφερε, από τη δεκαετία του 1960, ριζικές αλλαγές του οικοσυστήματος. Αυτό είχε σημαντικό διασυνοριακό αντίκτυπο στη βιοποικιλότητα και στη χρήση της θάλασσας από τον άνθρωπο, συμπεριλαμβανομένης της αλιείας και της αναψυχής. Ο Εύξεινος Πόντος, το Αιγαίο Πέλαγος και η Μεσόγειος Θάλασσα συνδέονται μόνο μέσω των Στενών του Βοσπόρου, ένα φυσικό θαλάσσιο πέρασμα μήκους 35 χιλ., που σε ορισμένα σημεία το βάθος του είναι μόλις 40μ. Ο Βόσπορος έχει ροή σε δύο στρώματα, που μεταφέρουν θαλάσσια ύδατα από τη Μεσόγειο στον Εύξεινο Πόντο κατά μήκος του κατώτερου στρώματος και επιστρέφουν ένα μίγμα θαλάσσιων και γλυκών υδάτων με διπλάσιο όγκο στο ανώτερο στρώμα. Οι προσπάθειες για την αναστροφή αυτής της κατάστασης ήσαν μέχρι σήμερα ανεπαρκείς και απαιτείται η ανάληψη δράσης προκειμένου το περιβάλλον να επανέλθει σε επίπεδα αποδεκτά για τους κατοίκους της περιοχής, καθώς και να προστατευτούν και να αποκατασταθούν τα οικοσυστήματα του Εύξεινου Πόντου.